Er zijn al veel boeken geschreven over religie en secularisme. En dus vraagt een mens zich af of er nog iets nieuws onder de zon kan zijn. Het boek van Jonas Slaats ‘Religie herzien’ slaagt daar wonderwel in, al is het maar omdat de auteur zelf bekend is met verschillende religies en deze ook vanuit een binnen perspectief kan beschrijven, zonder daarbij te vervallen in de platitude dat alles hetzelfde is.
Maar de auteur neemt ook de vrijheid om het begrip religie niet te definiëren maar om zeven vooronderstellingen over religies te bespreken. Deze vooronderstellingen leven overigens bij wie zich gelovig noemt en wie zich seculier noemt. De vooronderstellingen over religie hebben bovendien ook verbindingen met het westers kolonialisme. Jonas Slaats laat zien dat de tegenstelling die er tussen religies en seculier gemaakt wordt, ten eerste een valse tegenstelling is. Misschien was deze tegenstelling een tijd nuttig, nu blijkt dat ze niet enkel overbodig is maar ook kwalijke kanten heeft.
Zo komt er ruimte om op het begrip religie te herzien en daarmee ook de seculariteit. Want ook seculariteit dient bevraagd te worden. Jammer genoeg wordt niet echt een overstijgend begrip geformuleerd zodat we de kans lopen deze tweedeling in stand te houden.
Jonas Slaats ziet een herziening van het begrip religie eerder door religie te zien als taal. De interlevensbeschouwelijke dialoog is daarmee een oefening om elkaars taal te leren verstaan. Met de metafoor van de taal, ontstaat er ruimte voor de idee dat mensen meerdere talen spreken of dialecten. Dit idee vraagt inderdaad nog een verdere uitwerking, want of je hiermee de tweedeling overkomt, is nog maar de vraag. In elk geval biedt de metafoor van de taal wel mogelijkheden voor een dialoog.
Dit boek is in mijn ogen dan ook een must voor al wie de interlevensbeschouwelijke dialoog serieus wil nemen.
Over het begrip religie werd ook webinar gegeven door Jonas Slaats. Het is in het Engels.
Het boek vertrekt vanuit een specifieke problematiek en vraagstelling. Vrouwen participeren in talloze activiteiten van de interlevensbeschouwelijke en interculturele dialoog. Ondanks hun inzet zijn vrouwen nauwelijks zichtbaar of worden niet gehoord op sommige niveau´s van de dialoog. Laten we eerlijk zijn, niet iedereen ligt hier wakker van. Niet in elke groep rond de interreligieuze dialoog, zal dit als struikelblok erkennen. De bijdragen door de verschillende auteurs zowel mannen als vrouwen bieden echter voor een ruimer publiek hun waarde.
De auteurs bieden vanuit de eigen praktijkobservaties, – verhalen van vallen en opstaan -, een mogelijke verklaring voor het ondergesneeuwd raken van het vrouwelijk standpunt in de dialoog. Is het fenomeen te verklaren vanuit de religie, vanuit de gender of zijn mogelijk andere factoren hiervoor verantwoordelijk? De mechanismen spelen niet alleen binnen de interreligieuze dialoog. Ze spelen ook in elk overleg dat werk wil maken van de pluriformiteit binnen de groep en in elk gesprek dat ruimte wil geven aan het zoeken naar “het nieuwe wij”.
De samenstellers kiezen voor een ruime definitie van de interreligieuze dialoog. Ze spreken liever over interlevensbeschouwelijke ontmoetingen. Deze term sluit immers beter aan bij de opvattingen van vrouwen over wat een dialoog zou moeten zijn. Deze dialoog gaat immers niet alleen over het verschil in communiceren tussen mannen en vrouwen maar ook over het omgaan met het patriarchaat, de machtsvraag, de conflicten, welke stemmen tot zwijgen gebracht worden. Dit zijn immers niet noodzakelijk de vrouwelijke stemmen. En passant komen ook de verschillende dialoogmethoden naar boven en de relevantie van een gezamenlijke maatschappelijke context voor de dialoog. Dit boek geeft een genoeg invalshoeken om in elke eigen groep over genderongelijkheid het gesprek aan te gaan en om zo de activiteiten te versterken.
Riet Bons-Storm/Nelly van Doorn-Harder
Dubbele Dialoog. Vrouwen en mannen in interreligieuze ontmoetingen.
Online vieringen zijn tijdens de Coronacrisis volop ingezet. Sommige mensen haken af, anderen sluiten juist aan.
Wie als producent van online kerkdiensten wil weten hoe je deze kunt verbeteren, haalt wellicht inspiratie uit het e-book ‘Ervaringen met online kerkdiensten‘.
In deze uitgave van Eric van den Berg zijn de ervaringen en adviezen verzameld van meer dan 550 vrijwilligers, predikanten en katholieke geestelijken over:
– het organiseren van online diensten
– beeld en geluid
– cameravoering
– de inhoud en de lengte van de liturgie
– praktische tips voor kindervieringen
– vloggen in de kerk
De online diensten doen ons stil staan bij wat we missen, wat we niet kunnen doen. Ze bieden echter ook mogelijkheden om over de “gewone” liturgie na te denken. Tijdens een webinar van de Universiteit van Tilburg werden een aantal items genoemd die helpen bij deze reflectie. In hoeverre werkt een online dienst versterkend, zorgt ze voor verbinding, wordt er geëxperimenteerd? Maar ook hoe krijgt lichamelijkheid een plaats, participatie en heiligheid?
De termen versterken, verbinden en experimenteren komen van Tim Hutching. Hij onderzocht online diensten over de afgelopen 25 jaar.
amplification – versterken: de online vieringen zijn geen vervanging maar werken aansluitend en kunnen ook versterkend werken. Bijv je bereikt mensen die je anders niet bereikt. Maar versterkten online viering niet juist de behoefte aan een huisliturgie. connexion – verbinding: ook onlinevieringen zorgen voor verbinding. Je hebt hier niet uitsluitend fysieke aanwezigheid voor nodig: liken, tweeten zijn vormen van participatie die zorgen voor verbinden. Internet zorgt ook dat verschillende netwerken met elkaar verbonden kunnen worden. Zelfs als je er tegen verzet kun je alleen maar vaststellen dat het gebeurt en dat mensen hier ook iets aan beleven. experimentation – er ontstaan nieuwe rituelen, mensen gaan bijv een thuisaltaartje maken – (laptop met kaarsje ernaast en Bijbel).
Deze bovenstaande begrippen kun je verbinden met de drie kernwoorden van liturgie :
– lichamelijkheid: de online diensten doen ons stil staan bij het lichamelijk karakter van de liturgie. Zelfs bij online vieringen blijft er een lichaam aanwezig door de voorganger en kan hierdoor verbinding ontstaan.
–participatie: in de katholieke kerk spreekt men nu over het gevaar van media klerikalisme. Slechts één persoon die leest en handelt. Een minimale vorm van participatie is dat de voorganger de kijkers uitnodigt om mee te bidden, te zingen, te lezen, te knielen. Binnen de protestantse traditie ziet men eerder dat kerkleden aan de dienst mee participeren.
Zoomdiensten geven meer interactie. Er werd in deze uitleg niet nadrukkelijk gesproken over vooraf opgenomen kerkdiensten.
–heiligheid: In elk geval geven de online vieringen de kans om onderdelen van de liturgie die onderbelicht bijvoorbeeld stilte, aankleding opnieuw te bekijken en mogelijk meer aandacht te geven – experimenteren dus.
Er wordt intussen heel wat geëxperimenteerd met online meditaties.
Voor wie nog aan het zoeken is, hier vindt u één van de mogelijkheden. Het is gemakkelijker dan u denkt.
Via uw smartphone kunt vaak een geluidsopname maken, of via uw laptop een video maken. (App geluidsrecoder of voicerecorder).
De geluidsopname kunt u al omzetten via Photos een app die u op uw computer vindt.
OBS is een opensource programma voor livestreaming maar ook om een filmpje op te nemen.
Filmora is een programma waarbij u een mp3 over kunt zetten in mp4 die u kunt uploaden bijv op youtube.
Een andere handige en gebruiksvriendelijke tool is Movavi eveneens een gratis programma waar u de verschillende bestanden en afbeeldingen kunt rangschikken tot een video die u weer onlinekunt zetten.
Youtube geeft u de mogelijkheid om uw bestanden gemakkelijk te uploaden. U kunt deze openbaar zetten maar ook zo dat alleen diegene met een link de opname kunnen zien. Via het samenstellen van een playlist, kunt u de dienst in verschillende video’s samenstellen. Dat geeft de kijker/hoorder de gelegenheid om te kiezen.
Tips om de geluidskwaliteit en dergelijke te verbeteren vindt u hier. Met dank aan Luc Hommers om deze samen te stellen en te delen.
Heeft u vragen, we helpen u graag verder of verwijzen u door naar collega’s die meer ervaring hebben.
In de kerk gaat, gaat er veel aandacht uit naar de bijzondere ambten van predikant en kerkenraadsleden. weinig aandacht is voor de roeping van het “gewone” gemeente lid als een vergeten ambt. We denken dan vaak in de eerste plaats aan de taken die ze opnemen in de gemeente. Toch voelen gemeenteleden zich niet enkel geroepen in de Kerk maar juist in de wereld in hun job maar ook in het vrijwilligerswerk dat in de wereld gedaan wordt. Dat is hun speciale positie. In tegenstelling tot verkerkelijkte gemeenteleden (kerkelijke beroepskrachten) zijn zij door hun vaak dagdagelijkse praktijken en beroepen in dialoog met de wereld.
In Vlaanderen wordt het vrijwilligerswerk in de kijker gezet tijdens de week van het vrijwilliger (29/02/2020 – 08/03/2020). Al kerken kunnen we het vrijwillige engagement in de kerk en in de wereld van de kerkgangers een gezicht geven en onze dank hiervoor uitspreken.
Als VPKB willen een eigen invulling geven aan deze week.
Zo zal elke gemeente iets ontvangen om vrijwilligers te bedanken en doen dit op de roepingenzondag. We bieden enige liturgische suggesties aan.
U kunt in de eigen gemeente een gespreksavond organiseren rond engagementen. Het loont misschien eveneens de moeite om eens stil te staan bij de motieven achter het vrijwilligerswerk. U kunt dit doen alleen maar ook als groepsactiviteit waarbij u werkt met een levenslijn.
Een geschenkje
Wilt u zelf ook een geschenkje verzorgen. Denk dan bijvoorbeeld aan een klein zout potje met een tekst als “jij bent het zout”. Hier vindt u enkele adressen waar u deze kleine potjes kunt bestellen. De foto gemaakt in de VPKB Ieper.
voorbeeld 1. 0,52 € prijs per stuk (excl btw), zonder zout en sticker.
voorbeeld 2 0,50 € prijs per stuk (incl btw), met zout zonder sticker.
voorbeeld 3 060 € prijs per stuk (incl btw), zonder zout met Duitstalige sticker.
Een ander mogelijkheid is een kaartje van groei papier.
Hier ziet een voorbeeld dat u kunt downloaden.
Deze studiedag stond in het teken van maaltijdvieringen. Vieringen waarbij een ‘gewone’ maaltijd onderdeel uitmaakt van de liturgie. In de VPKB zijn er al verschillende experimenten waarbij de maaltijd op verschillende wijze wordt ingezet:
Zo kun je de maaltijd als afsluiting houden (Hasselt). Je kunt ook een liturgisch element in een maaltijd aanbrengen (Antwerpen-Zuid) of de liturgie integreren in de maaltijd (Aalst) , de elementen van de sedermaaltijd verwerken als maaltijdviering (gevangenis Gent)
De maaltijd werkt immers verbindend, het deelt iets mee, als teken van samenzijn in Gods naam.
De uitdaging zit er vaak in om zinvolle gesprekken op gang te brengen.
Liturgisch hoogwaardige eucharistievieringen staan niet los van een voedselbank (Sara Miles)-geen maaltijdviering maar wel voortgekomen uit de vragen die een Eucharisti oproepen.
De verschillende lezingen van de dag kunt u hier beluisteren
Vrijwel iedereen is het er over eens dat België zo snel en zo veel mogelijk hernieuwbare elektriciteit moet opwekken uit windmolens en fotovoltaïsche zonnepanelen. Als de wind niet waait en de zon niet schijnt, is er echter nog steeds een basisvoorziening aan stroom nodig. De grote vraag is: moet deze afkomstig zijn van kernreactoren, energieopslag, van de buurlanden of van gasturbines?
Binnen de Werkgroep KidS leidde deze vraag tot een debat over welke energiemix in ons land wenselijk en haalbaar is. Dr. Frederick Marcus, lid van de werkgroep, bood aan om deze brochure over het Belgische energiebeleid te schrijven. DEEL 1 geeft een overzicht van de belangrijkste beperkingen en voorgestelde acties, terwijl DEEL 2 meer gedetailleerd ingaat op een aantal van de vraagstukken waarvoor we ons geplaatst zien. Er is tevens een handzame flyer gemaakt waarin op een toegankelijke wijze de discussie wordt uitgelegd (kopiëren pdf in een boekvorm van a5). Er zijn ook Franstalige exemplaren beschikbaar.
We hopen dat dit alles bijdraagt tot een doordachte reflectie over de dilemma’s en compromissen waarmee we geconfronteerd worden wanneer we als burgers van dit land na willen denken over een Belgisch energiebeleid, dat tegelijkertijd economisch levensvatbaar, technologisch haalbaar, ecologisch duurzaam en sociaal rechtvaardig is, nu en in de komende jaren.
Vraagstukken in verband met de klimaatverandering en de goede zorg voor Gods schepping staan al lang op de agenda van de Werkgroep Kerk in de Samenleving (KidS) van de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB). Elk jaar wordt er een liturgische handreiking gemaakt voor de Scheppingszondag(de eerste zondag van september). Er werden voorstellen gedaan aan lokale kerken om hun ecologische voetafdruk te verkleinen met behulp van een “Checklist”.De werkgroep KidS werkt hierbij nauw samen met EcoKerk. (website: www.ecokerk.be)
Binnen de Verenigde Protestantse Kerk in België komt er opnieuw een denkproces op gang over het ambt. Niet alleen vanwege de pioniersplekken maar ook omwille van de lekenpredikers.
Om u ook de gelegenheid te geven om mee te denken, geven we hier lezenswaardig materiaal.
We delen hier artikelen, thesissen van binnen en buiten de VPKB, dat bespaart u in elk geval opzoekwerk.
U kunt de documenten ook opvragen via wetransfer. Stuur dan een berichtje.
De werkgroep Kerk in de Samenleving zal het komende jaar Genetische Modificatie bespreekbaar willen maken in de gemeenten. Boeken en films zijn een toffe manier om hiermee een begin te maken omdat ze je vaak laten stilstaan bij de vragen van het leven.
Hieronder vindt u een aantal suggesties om al lezend en kijkend na te denken over het thema ‘Genetische modificatie’. Een aantal vragen kunt u zich al lezend stellen:
Wat is de boodschap van het boek over genetische modificatie?
Bij een non-fictie boek: Heeft het boek meer inzicht gegeven in genetische manipulatie?
Bij een fictieboek: Welke existentiële/levensvraag stelt het boek aan de wetenschap?
Vindt u dat anderen het boek moeten lezen om zo na te denken over de impact van genetische modificatie?
Het gen; een intieme geschiedenis – Siddharta Mukherjee (literaire non-fictie)
Siddhartha Mukherjee onderzoekt aan de hand van zijn eigen familiegeschiedenis de menselijke erfelijkheid en het effect ervan op onze levens, persoonlijkheden, keuzes en lotsbestemmingen. In Het gen. Een intieme geschiedenis verweeft Mukherjee wetenschap en sociale historie met een persoonlijk verhaal, om een onthullende en magistrale geschiedenis te schrijven waarin een wetenschappelijke abstractie tot leven komt. Het boek is onmisbaar voor iedereen die geïnteresseerd is in de morele complexiteit van de huidige wetenschappelijke mogelijkheden om het menselijk genoom te lezen en te schrijven, en voor iedereen die zich bezorgd afvraagt wat de toekomst van de mens behelst.
Gen voor geluk: een revisie – Richard Powers (fictie)
Richard Powers combineert wetenschap en fantasie in een boek dat daadwerkelijk de vraag stelt: hoe kunnen we de wereld beter maken?
Oryx en Crake/ het jaar van de vloed/Maddadam – Margareth Atwood (fictie)
Wat heeft de toekomst voor ons in petto? Met de ingang van het nieuwe millennium keek Margareth Atwood (bekend van de handmaids tale) naar de toekomst met de ambitieuze ‘Oryx en Crake’-trilogie (Oryx and Crake (2003 – vert. Oryx en Crake), The Year of the Flood (2009 – vert. Het jaar van de vloed) en MaddAddam (2013 – vert. MaddAddam)). Daarin balanceert de wereld op de rand van de afgrond . Het tweede deel ‘Het jaar van de vloed’ biedt ook mogelijkheden om aan te sluiten bij Scheppingszondag.
4. NEXT – Michael Crichton (fictie)
In NEXT ontsluit Michael Crichton het domein van de genetica: een wereldwijde revolutie die zich ongekend snel en onbeheersbaar voltrekt. NEXT beschrijft een wereld waarin niets is wat het lijkt en waarin het onmogelijke al gebeurd is. NEXT zet waarheid en ethiek op losse schroeven. NEXT kegelt je vaste aannames omver. Provocerend en speels, duister en onheilspellend:
Iedereen geniaal: humane genetica in woorden en cartoons Pascal Borry Gert Matthijs uitverkocht in het Nederlands. Het is nog wel beschikbaar in bibliotheken en in het Engels. (non-fictie)
De auteurs van Iedereen gen…iaal brengen ons in zo gewoon mogelijke mensentaal op de hoogte van humane genetica, met voorbeelden, cartoons en anekdotes uit de dagelijkse praktijk. Ook de ethische consequenties van de nieuwste ontwikkelingen komen aan bod.
6. De maakbare mens : tussen fictie en fascinatie Bert-Jaap Koops/Christoph Lüthy/Annemiek Nelis (non-fictie)
Een origineel en gevarieerd boek dat voor een breed publiek van geinteresseerde lezers een boeiend beeld geeft van de mogelijkheden en onmogelijkheden om de mens in de toekomst in positieve zin te veranderen.Veel biologische en medische onderwerpen komen aan de orde, zoals verlenging van de levensduur, kosmetisch plastische chirurgie, prenatale diagnostiek en medische hulpmiddelen. Maar ook verschillende juridische en ethische aspecten worden behandeld.
In een niet-complex verhaal ontwikkelt zich een hoogtechnologische thriller. “Er is geen gen voor de menselijke drijfveer” is het motto van Gattaca, een visie die in lome shots wordt uitgebeeld in een nabije toekomst die ondanks genetische perfectie ook een schaduwzijde heeft.
Decoding Anny Parker (2013)
Annie Parker (Morton) is geobsedeerd door kanker: haar moeder en zus zijn er aan overleden. Dokter Marie-Claire King (Hunt) is arts en doet verbeten onderzoek naar de mogelijke erfelijkheid van borstkanker en het bostkankergen. In de film wordt vooral de wilskracht in de verf gezet en de noodzaak voor wetenschappelijk onderzoek.
Een paar maanden geleden is de Rabotkerk in Gent gestart met een kleuternevendienst.
Een aantal kindjes waren te groot voor de baby-opvang en liepen soms wat verloren bij de grotere kinderen.
Een keer per maand wordt er een speciaal programma uitgewerkt.
Het werkt zo goed, dat een aantal ouders met jonge kleine kinderen er speciaal voor komen.
Het materiaal wordt graag gedeeld. De voorbeelden zullen nog verder aangevuld worden.
Deze studiedag stond in het teken van maaltijdvieringen. Vieringen waarbij een ‘gewone’ maaltijd onderdeel uitmaakt van de liturgie.
De werkgroep Kerk in de Samenleving zal het komende jaar 