Online vieringen zijn tijdens de Coronacrisis volop ingezet. Sommige mensen haken af, anderen sluiten juist aan.
Wie als producent van online kerkdiensten wil weten hoe je deze kunt verbeteren, haalt wellicht inspiratie uit het e-book ‘Ervaringen met online kerkdiensten‘.
In deze uitgave van Eric van den Berg zijn de ervaringen en adviezen verzameld van meer dan 550 vrijwilligers, predikanten en katholieke geestelijken over:
– het organiseren van online diensten
– beeld en geluid
– cameravoering
– de inhoud en de lengte van de liturgie
– praktische tips voor kindervieringen
– vloggen in de kerk
De online diensten doen ons stil staan bij wat we missen, wat we niet kunnen doen. Ze bieden echter ook mogelijkheden om over de “gewone” liturgie na te denken. Tijdens een webinar van de Universiteit van Tilburg werden een aantal items genoemd die helpen bij deze reflectie. In hoeverre werkt een online dienst versterkend, zorgt ze voor verbinding, wordt er geëxperimenteerd? Maar ook hoe krijgt lichamelijkheid een plaats, participatie en heiligheid?
De termen versterken, verbinden en experimenteren komen van Tim Hutching. Hij onderzocht online diensten over de afgelopen 25 jaar.
amplification – versterken: de online vieringen zijn geen vervanging maar werken aansluitend en kunnen ook versterkend werken. Bijv je bereikt mensen die je anders niet bereikt. Maar versterkten online viering niet juist de behoefte aan een huisliturgie.
connexion – verbinding: ook onlinevieringen zorgen voor verbinding. Je hebt hier niet uitsluitend fysieke aanwezigheid voor nodig: liken, tweeten zijn vormen van participatie die zorgen voor verbinden. Internet zorgt ook dat verschillende netwerken met elkaar verbonden kunnen worden. Zelfs als je er tegen verzet kun je alleen maar vaststellen dat het gebeurt en dat mensen hier ook iets aan beleven.
experimentation – er ontstaan nieuwe rituelen, mensen gaan bijv een thuisaltaartje maken – (laptop met kaarsje ernaast en Bijbel).
Deze bovenstaande begrippen kun je verbinden met de drie kernwoorden van liturgie :
– lichamelijkheid: de online diensten doen ons stil staan bij het lichamelijk karakter van de liturgie. Zelfs bij online vieringen blijft er een lichaam aanwezig door de voorganger en kan hierdoor verbinding ontstaan.
–participatie: in de katholieke kerk spreekt men nu over het gevaar van media klerikalisme. Slechts één persoon die leest en handelt. Een minimale vorm van participatie is dat de voorganger de kijkers uitnodigt om mee te bidden, te zingen, te lezen, te knielen. Binnen de protestantse traditie ziet men eerder dat kerkleden aan de dienst mee participeren.
Zoomdiensten geven meer interactie. Er werd in deze uitleg niet nadrukkelijk gesproken over vooraf opgenomen kerkdiensten.
–heiligheid: In elk geval geven de online vieringen de kans om onderdelen van de liturgie die onderbelicht bijvoorbeeld stilte, aankleding opnieuw te bekijken en mogelijk meer aandacht te geven – experimenteren dus.
